Szkło kryształowe PRL
Historia produkcji szkła kryształowego oraz ceramiki w Polsce, sięga wiele setek lat wstecz. Na terenie Polski szczególne znaczenie w tym temacie odgrywał Dolny Śląsk. To tutaj, we Wrocławskiej Akademii Sztuk Pięknych, uczyli się przyszli mistrzowie ceramiki i szkła artystycznego. Przed rozpoczęciem drugiej wojny światowej, funkcjonowało tu kilkadziesiąt wytwórni, które swoje produkty dostarczały nie tylko klientom z Polski, ale także Niemiec, Czech, Francji, a nawet Stanów Zjednoczonych.
Po wojnie wiele wytwórni nie było w stanie kontynuować działalności ze względu na zniszczenia oraz wywóz sprzętów. W lepszej sytuacji były zakłady, w których zajmowano się produkcją szkła. W tym przypadku wyroby powstawały przede wszystkim ręcznie. Wśród wytwórni, które przetrwały wojenne czasy można wymienić m.in. hutę Wiolettę ze Stronia Śląskiego, hutę Julię z Piechowic, a także hutę Sudety ze Szczytnej. W późniejszych latach powstała także huta Barbara w Polanicy-Zdroju oraz huta Inco we Wrocławiu.
W powojennej Polsce produkty ze szkła oraz ceramiki cieszyły się coraz większym zainteresowaniem. Z tego powodu tworzono nowe przedsiębiorstwa, w których produkowano tego rodzaju wyroby. Zarówno te użytkowe, jak i artystyczne, dla bardziej wymagających klientów.
Wśród najbardziej znanych twórców szklanych i ceramicznych wyrobów, można wyróżnić takie osoby, jak Zbigniew Horbowy, Kazimierz Krawczyk, Stefan Sadowski, Wojciech Jodłowski, Rudolf Rosinek, Julia Pijaczewska, Ludwik Ferenc, Czesław Zuber, Danuta Pałka-Szyszka, Ewa Gerczuk-Moskaluk, Witold Turkiewicz, Janusz Robaszewski, Józef Podlasek, Tasios Kiriazopoulos czy Regina i Aleksandra Puchałów.
Huta szkła kryształowego Wioletta w Stroniu Śląskim
Jedną z bardziej znanych wytwórni szkła artystycznego na terenie Dolnego Śląska była huta szkła kryształowego Wioletta, która powstała w 1864 r. Do jej powstania przyczyniła się królewna Marianna Orańska. Przez wiele lat huta działała bardzo prężnie, ciesząc się dużym zainteresowaniem. Dobrą passę przerwał wybuch pierwszej wojny światowej. Wówczas konieczne było ograniczenie produkcji. Okres międzywojenny nie poprawił sytuacji, a wielki kryzys ekonomiczny jeszcze bardziej ją pogorszył. W czasach powojennych, w 1951 r. rozpoczęto własny wytop oraz formowanie szkła. W dużej części skupiono się na produkcji szkła artystycznego, czyli dekoracyjnego. W tych latach przeprowadzono także modernizację i rozbudowę zakładu. Rozpoczęto produkcję szkła prasowanego oraz zautomatyzowano niektóre procesy. Na początku lat 70-tych wielkość produkcji była tak duża, że pobito rekord w skali całego kraju. Po 1980 r. powstał Zakładowy Dom Kultury Brylant, nowoczesna hala produkcyjna, wieża ciśnień, stołówka dla pracowników, przyzakładowa szkoła zawodowa, a także klub sportowy Kryształ. Po 1990 r. sytuacja huty ulegała stopniowemu pogorszeniu. Koniecznością była redukcja zatrudnienia. W 2008 r. wstrzymano produkcję szkła kryształowego. Jeszcze przez pewien czas huta funkcjonowała lecz w 2018 r. zakończono działalność.
Huta szkła artystycznego Julia w Piechowicach
Huta Julia to niewielki zakład, który zajmuje się produkcją wyrobów ze szkła kryształowego. Wszystkie produkty są formowane ręcznie. Historia huty sięga 1866 r., kiedy to Friedrich Wilhelm Heckert zbudował zakład zdobienia szkła, który specjalizował się w produkcji kryształowych żyrandoli oraz luster. W 1923 r. huta szkła kryształowego w Piechowicach połączyła się z innymi zakładami znajdującymi się w okolicach Szklarskiej Poręby w celu rozpoczęcia wspólnej sprzedaży pod marką huta Józefina. Chociaż podczas pierwszej wojny światowej dokonano zniszczeń, w 1945 r. udało się wznowić produkcję szkła kryształowego. W czasach PRL wyroby pochodzące z huty Julia cieszyły się powodzeniem nie tylko w kraju, ale także za granicą. Lata 1989-2006 stanowiły trudny czas dla karkonoskich hut. W 2006 huta Julia została kupiona przez polską rodzinę, która dołożyła wszelkich starań, aby odtworzyć produkcję starego szkła artystycznego. Huta ponownie zaczęła cieszyć się dużym zainteresowaniem, również na świecie. W 2012 r. huta została udostępniona turystom. Powstało także centrum edukacyjne Krystalium.
Huta szkła kryształowego Sudety w Szczytnej
Powstanie huty szkła kryształowego w Szczytnej łączy się ze zbudowaniem w 1770 r. huty w Batorowie. W 1827 r. majątek Szczytna przeszedł w ręce majora Leopolda von Hochberga. Za jego sprawą przeprowadzono modernizację zakładu. Pierwotnie huta specjalizowała się w szkle gospodarczym. W latach 60. XIX w. produkowano dwuwarstwowe szkło typu antico, natomiast po 1945 r. w hucie tworzono produkty autorstwa wielu uznanych artystów, takich jak Stefan Sadowski. To właśnie tutaj swoją pracę dyplomową wykonał Zbigniew Horbowy. Pod koniec swojej działalności, huta posiadała własną pracownię wzornictwa. W 2014 r. zakład został zlikwidowany.
Huta szkła Barbara w Polanicy-Zdroju
Huta szkła kryształowego w Polanicy-Zdroju została założona w połowie lat 50-tych XX w. przez Jana Myczkę. Początkowo produkowano w niej butelki do napełniania wodą mineralną, jako że huta należała wówczas do Uzdrowiska Polanica-Zdrój. W 1974 r. zakład został przejęty przez hutę szkła kryształowego Sudety, a po modernizacji uruchomiono produkcję pod szyldem huty szkła artystycznego Barbara. Od 1992 r. huta zajmowała się przede wszystkim realizacją zamówień pochodzących od klientów spoza Polski. Z produkcją szkła artystycznego w Polanicy-Zdrój związani byli tacy projektanci, jak Zbigniew Horbowy, Kazimierz Krawczyk, Czesław Zuber, Ludwik Ferenc czy Lucyna Pijaczewska.
Huta szkła Inco we Wrocławiu
Po tym, gdy z inicjatywy Zbigniewa Horbowego uruchomiono hutę szkła artystycznego Barbara, cztery lata później, czyli w 1978 r. projektant podjął się stworzenia huty Zjednoczonych Zespołów Gospodarczych Inco we Wrocławiu. W zakładzie tworzono zarówno szkło artystyczne, jak i organizowano szkolenia w tym zakresie. Zakłady na Placu Strzeleckim funkcjonowały do 1997 r., do czasu powodzi. Zdecydowano wówczas o zaprzestaniu produkcji, której nigdy już nie kontynuowano.
Stare szkło artystyczne i jego ponadczasowość
Dawne, prężnie rozwijające się huty szkła w Polsce, chociaż osiągnęły sukcesy nie tylko w skali kraju, w większości musiały zakończyć swoją działalność. Obecnie jednak coraz więcej osób zwraca uwagę na jakość produktów w swoim otoczeniu. Do łask powracają stare przedmioty, które coraz chętniej wykorzystywane są w aranżacjach wnętrz. Szkło kryształowe PRL niezaprzeczalnie posiada wyjątkowy urok. Może pełnić zarówno funkcje dekoracyjne, jak i być wykorzystywane do pełnienia określonej roli. Stare szkło artystyczne z całą pewnością dodaje pomieszczeniu wyjątkowości.